తిరుమలకు ఈ దారుల్లో సులభంగా వెళ్లొచ్చు

తిరుమల — శ్రద్ధా, భక్తి, సంప్రదాయాల ఆలయం. ప్రతి భక్తుడి జీవితంలో ఒక్కసారైనా శ్రీవారిని దర్శించాలనే కోరిక ఉంటుందంటే, ఆ విశ్వాసానికి తిరుమల చిహ్నంగా నిలుస్తుంది. శ్రీవారిని దర్శించేందుకు అత్యంత ప్రసిద్ధ మార్గం “అలిపిరి నడకదారి”. అయితే చాలామందికి తెలియని విషయం ఏమిటంటే — తిరుమలకు చేరే మార్గం ఒక్కటే కాదు, ఏకంగా ఎనిమిది నడక దారులున్నాయి! ఇవి కేవలం దారులే కాదు — ప్రతి మార్గం వెనుక ఒక చరిత్ర, ఒక భక్తి గాథ, ఒక సంస్కృతి ఉంది. ఇప్పుడు మనం ఈ నడకదారుల గాథలను ఒక్కొక్కటిగా తెలుసుకుందాం.

1. అలిపిరి నడక దారి – భక్తులకు ముద్దు మార్గం

తిరుమల కొండపైకి ఎక్కే మార్గాల్లో ప్రాచుర్యం పొందింది — అలిపిరి దారి. దీన్ని “ఆదిపడి” అంటారు, అంటే “మొదటి మెట్టు”. ఇదే తాళ్ళపాక అన్నమాచార్యులు తొలిసారి ఎక్కిన దారి. ఆయన కాలంలోనే — క్రీ.శ. 1387లో — మోకాళ్ళపర్వతం వద్ద మెట్లు వేసారు. అనంతరం క్రీ.శ. 1550లో విజయనగర సామంతులు ఈ మార్గాన్ని అభివృద్ధి చేశారు. సుమారు 11–12 కిలోమీటర్ల ఈ నడక దారి, సమయం 3 గంటలు. 3,550 మెట్లు ఉంటాయి. నీటి ట్యాపులు, వైద్య సదుపాయాలు, టాయిలెట్లు — అన్నీ ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి. ఇది భక్తుల నడక యాత్రకు శక్తిని నింపే మార్గం. భక్తులు నడుస్తూ “గోవిందా గోవిందా” అని ఆలపించడమే ఈ దారిలో ప్రధాన ధ్వని.

2. శ్రీవారి మెట్టు – నిఖార్సైన భక్తి మార్గం

తిరుపతి నుండి 15 కిలోమీటర్ల దూరంలో శ్రీనివాస మంగాపురం వద్ద ఈ మార్గం మొదలవుతుంది. ఈ దారి చిన్నదే అయినా — ఆధ్యాత్మిక శక్తి ఎక్కువగా నిండిన మార్గం. శ్రీవారు, పద్మావతి దేవి ఇక్కడే వివాహం చేసుకుని ఈ దారిగుండా తిరుమలకు వెళ్లినట్లు పురాణం చెబుతుంది. ఇది కేవలం 2,500 మెట్లు ఉండగా, సమయం 1.5 గంటలు పట్టవచ్చు.

ఇక్కడకు వచ్చే భక్తులు భరించలేని నిశ్శబ్దంలో శ్రీవారి పాటలు ఆలపిస్తూ, ఒక్కొక్క మెట్టు ఎక్కుతారు. ఒక్కో మెట్టు ఒక్కో భక్తి గాథలా అనిపిస్తుంది.

3. చంద్రగిరి దారి – రాజుల నడక మార్గం

ఈ దారి గురించి తక్కువ మందికే తెలుసు. చంద్రగిరి కోట నుండి 8 కిమీ దూరంలో ఈ మార్గం ప్రారంభమవుతుంది. విజయనగర చక్రవర్తి శ్రీకృష్ణదేవరాయలు ఈ దారిగుండా ఏడు సార్లు శ్రీవారిని దర్శించుకున్నట్టు చెబుతారు. ఈ మార్గం ఇప్పటికీ స్థానిక రైతులు, వ్యాపారులు వాడుతున్నారు. పాలు, పూలు, కూరగాయలు — అన్నీ ఈ మార్గం గుండా తిరుమలకు చేరుతాయి.

4. మామండూరు దారి – తిరుమల యొక్క అతి పురాతన ద్వారం

ఈశాన్య దిక్కున ఉన్న మామండూరు మార్గం గురించి పూర్వీకులు “దీనికి మించిన మార్గం లేదు” అంటారు. కడప, కోడూరు, రాజంపేట వాసులు ఈ దారిగానే ప్రయాణిస్తారు. అరణ్యాల మధ్య సాగే ఈ మార్గం భక్తికి, ప్రకృతికి సమ్మిళిత రూపం.

5. శ్యామలకోన దారి – నారాయణగిరిని చేరే దివ్యపథం

ఈ దారి కల్యాణి డ్యాం దగ్గర మొదలవుతుంది. డ్యాం నుండి 15 కిలోమీటర్ల దూరంలో నారాయణగిరి తిరుమలలో అత్యంత ఎత్తైన ప్రాంతం. నారాయణగిరిలో చల్లని గాలులు, ప్రకృతి అందాలు భక్తులను మైమరిపించేస్తాయి. ఈ మార్గం అత్యంత శక్తివంతమైన దారిగా పరిగణించబడుతుంది.

6. తుంబురుతీర్థం – పవిత్ర నదుల మధ్య విశేష నడకదారి

చిత్తూరు జిల్లా కుక్కలదొడ్డి నుంచి తుంబురుతీర్థం – పాపవినాశనం గుండా తిరుమలకు చేరవచ్చు. దీని పొడవు 12 కిలోమీటర్లు. పాపవినాశనంలో స్నానం చేసి నడక ప్రారంభిస్తే — ఇది పాప విమోచన యాత్రగా భావించబడుతుంది. ఈ మార్గం సహజసిద్ధమైన అడవి దారుల మధ్య నిండు భక్తిని కలిగిస్తుంది.

7. అవ్వాచారికోన దారి – అరణ్యాల లోయలో నాట్య భక్తి

రేణిగుంట సమీపంలోని ఆంజనేయపురం గ్రామం వద్ద ప్రారంభమయ్యే ఈ దారి ఒక ప్రత్యేక గాథను కలిగి ఉంది. మోకాళ్ళపర్వతం వరకు నడిచి, అక్కడి నుండి తిరుమల చేరవచ్చు. ఈ దారి అడవిలోంచి సాగుతూ, మానవ మనసును అంతర్ముఖత వైపు నడిపిస్తుంది. ఇటు అడవి శబ్దాలు, అటు గర్భగుడికి చేరుకునే నిశ్శబ్దం — భక్తిలో శాంతిని కలిగిస్తాయి.

8. తలకోన దారి – జలపాతం నుంచి శ్రీవారి పాదాల వరకూ

చిత్తూరు జిల్లాలోని తలకోన జలపాతం వద్ద నుంచి నడవడం ప్రారంభించి జెండాపేటు మీదుగా తిరుమలకు చేరవచ్చు. ఈ దారి సుమారు 20 కిమీ నడక ఉంటుంది. తలకోన జలపాతం దగ్గర జల స్నానం చేసి నడక ప్రారంభిస్తే — ప్రకృతి ఆరాధనతో పాటు భక్తి మార్గమూ అనుభూతి పరచవచ్చు.

ప్రతి నడక దారి వెనుక ఒక గాథ, ఒక ఆత్మవిశ్వాసం

ఈ ఎనిమిది దారుల్ని మనం భౌగోళిక మార్గాలుగా చూస్తే తప్పు. ఇవి భక్తి గాధలు. ఎక్కడో ఓ సన్యాసి నడిచిన పాదాల అడుగులు… ఒక రాజు చేసిన ముక్తియాత్ర… ఒక అన్నమయ్య నడకలోని రాగాలు… ఇవన్నీ ఈ దారుల్లో నిండి ఉన్నాయి.

ప్రతి భక్తుడూ ఒక మార్గాన్ని ఎంచుకుంటాడు. ఆ మార్గంలో నడిచే ప్రతి అడుగు — ఒక మోక్షానికి చిహ్నం. తిరుమల చేరే దారి అంటే కేవలం మెట్లు కాదు — మన హృదయం పాదయాత్ర చేయాల్సిన దారి. దారిలో ఉన్న అడుగులు శరీరానికి శ్రమాన్నిచ్చినా — మనసుకు శాంతినిస్తాయి. కాబట్టి తిరుమలకు ఏ మార్గం ఎంచుకున్నా — అదే మార్గం మీకు స్వామి దగ్గరకు తీసుకెళ్లే దివ్యపథం అవుతుంది.