ప్రపంచంలో ఎంతో మంది శివభక్తులు నటరాజ స్వరూపం గురించి విన్నారు, చూసారు. శివుడు తన ఎడమ కాలిని పైకి ఎత్తి, ప్రళయ తాండవం చేస్తూ భూమిపై అపస్మారపురుషుని నుదిటిపై నృత్యం చేసే ప్రతిమ రూపం చాలాచోట్ల కనిపిస్తుంది. అయితే, మీరు ఎప్పుడైనా శివుడు కుడి కాలి నృత్యం చేస్తున్న చిత్రాన్ని చూశారా?
ఈ అరుదైన దర్శనం మధురైలోని శ్రీ మీనాక్షి అంబికై సమేత సుందరేశ్వర స్వామి దేవాలయంలోని సిల్వర్ హాల్ (వేలి అంబలం/రజత సభ) లో దర్శనమిస్తుంది. ఇది కేవలం మధురైకే ప్రత్యేకమైనది. ఈ స్వరూపం వెనుక ఉన్న కథ, తత్త్వం, శిల్ప కళా వైభవం – అన్నీ కలిసి ఈ రూపాన్ని అద్భుతంగా తీర్చిదిద్దాయి. ఈ కథను మనం ఆసక్తికరంగా, వాస్తవ సమ్మేళనంతో, శివుడి భక్తి పరిపక్వతతో పరిశీలిద్దాం.
శివ తాండవం – నృత్యంలో నయం, శిక్షణలో శక్తి
తాండవం అనగా శివుడి నృత్య రూపం. ఇది విశ్వ వ్యాప్తిని, సృష్టి – స్థితి – లయ – అనుగ్రహ – తిరోభావాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది. సాధారణంగా శివుడు తాండవం చేయడం అనగా అతడి శక్తి పరాకాష్ఠగా వ్యక్తమవుతుంది. ఈ తాండవ నృత్యంలో శివుడు:
- ఎడమ కాలి నడుము పైకి ఎత్తుతాడు
- కుడి కాలితో అపస్మారుడు మీద నడుస్తాడు
- నాలుగు చేతుల్లో డమరు, అగ్ని, అభయ ముద్రలు
- జటాజూటం నుండి గంగాదేవి ప్రవాహమవుతుంది
- చుట్టూ మేళతాళాలు, దేవతల ఉత్సాహం
అయితే ఈ కుడి కాలి తాండవం అనే రూపం చాలా అరుదైనది. ఎందుకంటే ఇది సాధారణ శాస్త్రశుద్ధమైన నృత్య ప్రామాణికతకు భిన్నంగా ఉంటుంది.
కుడి కాలుతో తాండవం చేస్తున్న శివుని విశిష్టత
మధురైలోని మీనాక్షి ఆలయంలో “సిల్వర్ హాల్” అనే ప్రత్యేక మండపంలో శివుడు తన కుడికాలితో తాండవం చేస్తున్న దర్శనం లభిస్తుంది. ఇది ప్రపంచంలోనే ఒకే ఒక అరుదైన రూపంగా పరిగణించబడుతుంది.
ఈ స్థలాన్ని తమిళంలో “వేలి అంబలం”, సంస్కృతంలో “రజత సభ” అని అంటారు. ఇది పంచ సభాలలో ఒకటి. మరో నాలుగు సభలు:
- రత్న సభ – చిత్రాంబలంలో
- తామ్ర సభ – తిరునెల్వేలీలో
- చిత్ర సభ – కపాలీశ్వర మందిరం
- కనక సభ – చిదంబరం
ఈ సభలు అన్నీ శివుని తాండవ రూపాలను వివిధ కళ్ళతో చూసే తీర్ధక్షేత్రాలు. అయితే వీటిలో మధురై రజత సభ ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, శివుడు ఇక్కడ కుడి కాలితో నృత్యం చేస్తున్నాడు.
కథాంశం – శివుడు కుడి కాలి తాండవం ఎందుకు చేశాడు?
పురాణాల ప్రకారం, శివుడు మధురైలో ఈ రూపాన్ని స్వీకరించడం వెనుక ఒక ఆసక్తికరమైన కథ ఉంది:
పురాతన కాలంలో మధురైలోని తామ్రపర్ణీ నదీ తీరం లో శివభక్తుల గొప్ప ఉత్సవం జరుగుతోంది. ఈ సమయంలో భక్తులు తాండవ నృత్యం చేయమని శివుని ప్రార్థించారు. శివుడు ఆనందంగా ఒప్పుకుని నృత్యం ప్రారంభించాడు. కానీ ఆ రోజు ఉన్న శిష్యుల్లో ఒకరు – వామపాదంలో (ఎడమ కాలి) కొంత నొప్పితో బాధపడుతున్నాడు. శివుడు ఆ విషయాన్ని గమనించి, భక్తుని మనసుని తాకేలా, అతని సౌకర్యాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని కుడి కాలితో తాండవం చేశాడట.
ఈ కథ ద్వారా మనం అర్థం చేసుకోవాల్సింది – శివుడు తన భక్తుల కోసం కూడా తన రూపాన్ని, తత్త్వాన్ని మార్చుకునే దయామయుడు. అందుకే ఆయనను భక్త వత్సలుడు అంటారు.
శిల్ప కళ వైభవం – మధురై శిల్వర్ హాల్ విశేషాలు
మధురై మీనాక్షి ఆలయం దక్షిణ భారతంలోని ఒక శిల్పకళా మణికూటం. ఈ ఆలయంలోని రజత సభలో:
- శివుడు కుడికాలి తాండవ భంగిమలో ఉన్నాడు
- ఆయన రూపానికి వెనుక సూర్య మండలాన్ని పోలిన ప్రకాశం ఉంది
- చుట్టూ భక్తులు, నృత్యకారులు, దేవతల శబ్ద నాదాలు
- రజతంతో తయారైన మండపం మెరుస్తూ ఉంటుంది
- నృత్య రూపం ఒక శిల్పకళా అద్భుతం – తల నుంచి కాలి చిట్కాల వరకూ జీవం ఉన్నట్లు అనిపిస్తుంది
ఇది దర్శనంగా మాత్రమే కాదు – ఆధ్యాత్మికంగా గుండెల్లో దిగిపోయే అనుభూతి.
తత్త్వంగా కుడికాలి తాండవం అర్థం ఏమిటి?
సాధారణంగా ఎడమ పక్షం = చిత్తబుద్ధి, భావోద్వేగాలు
కుడి పక్షం = కార్యచరణ, ధైర్యం, బలాన్ని సూచిస్తుంది.
శివుడు కుడి కాలితో తాండవం చేయడం అంటే –
“సృష్టిలో ప్రకాశవంతమైన ధైర్యం, సమతుల్యత, కార్యసిద్ధి” అని భావించాలి. ఇది జ్ఞానం మరియు కార్యచరణకు నూతన ప్రేరణను ఇస్తుంది. ఈ రూపాన్ని ధ్యానం చేస్తే:
- మనసుకు ధైర్యం లభిస్తుంది
- ఒత్తిడి తగ్గుతుంది
- నిశ్చలతను అధిగమించే శక్తి వస్తుంది
మధురైలోని శివుడు కుడి కాలితో తాండవం చేయడమనేది కేవలం శిల్పసౌందర్యం కాదు – అది ఒక ఆధ్యాత్మిక సంబోధన. “నీ భక్తి గమనిస్తున్నాను… నీవు నొప్పితో ఉన్నావు… నీకోసం నేనూ మారుతాను…” అని భగవంతుడు చెప్పే సందేశం.
శివుని ఈ రూపాన్ని ఒక్కసారైనా దర్శించాలి. అది మన మనసుకు శాంతిని, ధైర్యాన్ని, అభయాన్ని, ఆధ్యాత్మిక స్ఫూర్తిని ఇస్తుంది.
