ప్రతి ఏడాది భాద్రపద మాసంలో శుద్ధ పౌర్ణమి తరువాత వచ్చే కృష్ణపక్షంతో మొదలై అమావాస్య వరకు అంటే పక్షం రోజులపాటు పితృదేవతలను ఆరాధిస్తారు. దీనినే మహాలయ పక్షాలు లేదా పితృపక్షాలు అని పిలుస్తారు. హైందవ సంప్రదాయంలో వీటికి ఎంతో ప్రాముఖ్యత ఉంటుంది. ఈ 15 రోజులు ఒక్కోరోజు ఒక్కో ప్రత్యేకతను కలిగి ఉంటుంది. ప్రతీరోజు కొన్ని నియమాలను పాటిస్తూ తర్పణాలను విడవాలి. ఇందులో భాగంగా నాలుగోరోజు అంటే చతుర్థి రోజున కొన్ని కార్యక్రమాలను నిర్వహించాల్సి ఉంటుంది. ఆ కార్యక్రమాలేంటో… వాటి విశిష్టతలు ఏమిటో ఇప్పుడు తెలుసుకునే ప్రయత్నం చేద్దాం.
మహాలయ పక్షాల్లో నాలుగో రోజును చతుర్థి శ్రద్ధ అని పిలుస్తారు. ఈ రోజున అకాలంగా మరణించిన పితృదేవతలను, యవ్వనంలో మరణించినవారిని, ప్రమాదంలో లేదా రోగాలతో మరణించినవారిని తలచుకుంటూ తర్పణాలు విడుస్తారు. చతుర్థి శ్రద్ధ తర్పణం విడవడం వలన వారికి శాంతి లభిస్తుందని శాస్త్రాలు చెబుతున్నాయి. ఈ చతుర్థి శ్రద్ధనే చౌథ పక్షం అని కూడా పిలుస్తారు.
చేయవలసిన కర్మలు
- ప్రభాత స్నానం
- బ్రహ్మముహూర్తంలో లేచి స్నానం చేయాలి.
- పరిశుద్ధ వ్రతమై ఉండే దుస్తులు ధరించాలి.
- మనసులో పితృదేవతలను స్మరించుకుంటూ తర్పణానికి సిద్ధమవ్వాలి.
- తర్పణం
- నది, చెరువు, లేదా ఇంటి వద్దనే కుశాలతో, నువ్వులు, అక్షతలు, నీటితో తర్పణం చేయాలి.
- “ఓం పితృభ్యో నమః” మంత్రంతో పితృదేవతలను ఆహ్వానించి, జలతర్పణం సమర్పించాలి.
- వయసులో చిన్నవయసులో మరణించిన ఆత్మలకు తర్పణం చేస్తే, వారికి శాంతి కలుగుతుంది.
- పిండప్రదానం
- ఈ రోజున పిండాలు (అన్నం, నువ్వులు, తిలం కలిపి చేసినవి) సమర్పిస్తే, పితృదేవతలకు ఆత్మశాంతి లభిస్తుంది.
- పిండప్రదానం చేయడం సాధ్యంకానప్పుడు, సాదాసీదా నైవేద్యం అయినా పెట్టి స్మరించాలి.
- దానధర్మాలు
- ఈ రోజున ప్రత్యేకంగా బ్రాహ్మణులకు అన్నదానం, గోవు లేదా పక్షులకి ఆహారం పెట్టడం, పేదలకు దుస్తులు లేదా తినుబండారాలు దానం చేయడం అత్యంత శ్రేష్ఠం.
- చిన్నపిల్లలు, అనాథలు లేదా వృద్ధులకు భోజనం పెట్టడం చతుర్థి రోజున ఎంతో పుణ్యప్రదం.
పౌరాణిక నేపథ్యం
పురాణాల ప్రకారం అకాలంగా మరణించిన వారి ఆత్మలు స్వర్గానికి చేరుకోవాలంటే చతుర్థి రోజున శ్రద్ధ చేయాలి. ఇలా చేయడం వలన వారి ఆత్మలు పుణ్యలోకాలు చేయడమే కాకుండా, కర్మలు నిర్వహించినవారికి మంచి జరుగుతుందని అంటారు. మహాభారతంలో యమధర్మరాజు పాండవుల్లో పెద్దవాడైన ధర్మరాజుకు పితృపక్షాల ప్రాముఖ్యతను వివరించగా, నాలుగో రోజు ప్రత్యేకంగా అకాలంగా మరణించిన వారి ఆత్మశాంతి కోసం చేయవలసిన కర్మను గురించి వివరించారు.
ఈ రోజు పాటించాల్సిన నియమాలు
నాలుగోరోజు చతుర్థి శ్రద్ధ పాటించేవారు ఎట్టిపరిస్థితుల్లోనూ మాంసం తినరాదు, మద్యపానం చేయరాదు, ఉల్లి, వెల్లుల్లి వంటివి నిషేధం. పితృదేవతలను స్మరించే సమయంలో శ్రద్ధ, విశ్వాసం, కృతజ్ఞత తప్పనిసరిగా ఉండాలి. తర్పణం విడిచే సమయంలో నువ్వులను తప్పనిసరిగా ఉపయోగించాలి. తిలాలు పితృదేవతలకు అత్యంత ఇష్టమైనవిగా చెబుతారు.
నాలుగో రోజు ఫలితాలు
నాలుగోరోజు చతుర్థి శ్రద్ధను చేయడం వలన వంశపారంపర్యంలో అకాల మృత్యు భయాల దోషాలు తొలగిపోతాయి. కుటుంబ సభ్యులు ఆయురారోగ్యాలతో ఉంటారు. వంశానికి శాంతి, సౌంఖ్యం, సిరిసంపదలు క్రమంగా పెరుగుతాయని పండితులు చెబుతున్నారు.
మహాలయ పక్షాల్లో ప్రతి రోజు ఒకదానికొకటి ప్రత్యేకమైనదే. నాలుగో రోజు అంటే చతుర్థి శ్రద్ధ, ముఖ్యంగా అకాల మరణించినవారికి అంకితమైనది. ఈ రోజున పితృదేవతలను స్మరించి, తర్పణం చేసి, పిండప్రదానం చేసి, అన్నదానం చేస్తే – వారు శాంతిని పొందుతారు, మనం వారి ఆశీర్వాదాలను పొందుతాము.
