పూరీ రథయాత్ర వెనుక గొప్ప ఆధ్యాత్మిక గాధ
పూరీ జగన్నాథ రథయాత్ర అనేది ప్రపంచంలోనే అత్యంత గొప్ప హిందూ ఉత్సవాల్లో ఒకటి. మామూలుగా మనం రథయాత్ర అంటే భగవంతుడిని ఆలయం నుండి తీసుకెళ్ళే పర్వదినం అనుకుంటాం. కానీ ఇందులో ప్రత్యేకత ఏమిటంటే – తిరుగు ప్రయాణం, అంటే రథాలను తిరిగి గుండిచా మందిరం నుండి ప్రధాన దేవాలయానికి తీసుకురావడంలో ఉన్న గాఢమైన తత్వం, గంభీరత మరింత బలంగా ఉంటుంది.
ఈ ప్రయాణాన్ని “బహుదా యాత్ర” అని పిలుస్తారు. ఇందులో జగన్నాథుడు, బాలభద్రుడు మరియు సుభద్రమ్మల స్వరూపాలను తిరిగి ఆలయంలోకి తీసుకువస్తారు.
బహుదా యాత్ర అంటే ఏమిటి?
బహుదా అంటే తిరుగు యాత్ర. రథయాత్రలో దేవతలు ఆలయం నుండి గుండిచా దేవాలయానికి వెళతారు. అక్కడ ఆరుదినాల పాటు విశ్రాంతి తీసుకుని… ఏడవ రోజు తిరిగి ప్రధాన దేవాలయానికి చేరుతారు. ఈ ప్రయాణం చాలా ఘనంగా జరుగుతుంది.
ఈ యాత్ర ‘ఆత్మయాత్రలోని తిరుగుబాటును’ సూచిస్తుంది – మనుషులుగా మనం దైవాన్ని వెతకడమే కాదు, తిరిగి మనం స్వమూలానికి, ఆత్మరూప దైవానికి చేరుకోవాలన్న సంకేతం ఇది.
తిరుగు ప్రయాణ విశేషాలు – ఎప్పటి నుండి ఎక్కడికి?
- తిరుగు ప్రయాణం రోజు: ఆషాఢ శుద్ధ ద్వాదశి
- ఆరంభం: గుండిచా మందిరం (మామ యొక్క ఇల్లు – Gundicha Mandir)
- గమ్యం: జగన్నాథ ఆలయం (Sri Mandir)
ఈ యాత్రలో ముందుగా బాలభద్రుని రథం (తలధ్వజ), ఆపై సుభద్రమ్మ (దర్పదళన), చివరగా జగన్నాథుని రథం (నంది ఘోష) బయలుదేరతాయి.
తిరుగు ప్రయాణంలో ప్రత్యేకత – హేరా పంచమి దివ్యత
బహుదా యాత్రలో ఒక అత్యంత ఆసక్తికర ఘట్టం ఉంది. అదే హేరా పంచమి.
ఈ రోజు జగన్నాథుడు ఆలయం నుండి వెళ్లి గుండిచా మందిరంలో ఉంటే… లక్ష్మీదేవి కోపంతో శ్రీమందిరం నుండి బయటకు వచ్చి, గుండిచా మందిరానికి వచ్చి భర్తను మందలిస్తారు.
ఇది అర్థమవుతుంది – భగవంతుడు భక్తులకోసం బయటకు వెళ్తే, శక్తి (లక్ష్మి) గృహంలో ఆయనను మరిచిందనుకుంటూ స్పందిస్తుంది!
ఈ ఘట్టం మనుషుల బంధాల ప్రేమ, కోపం, అపరాధభావానికి సమాంతరంగా ఉంటుంది – కానీ దివ్యంగా, ఆధ్యాత్మికంగా!
స్వర్గద్వార దశన్ – తిరుగు ప్రయాణంలో మరో ప్రత్యేక దృష్టి
తిరుగు ప్రయాణ సమయంలో భక్తులు ఒక దశలో “స్వర్గద్వార” అనే ప్రదేశం వద్ద క్షణకాలం పాటు రథాన్ని నిలిపివేసి, అక్కడి శ్మశాన భూమిలో విశ్రాంతి తీసుకునే అద్భుత ఆచారం ఉంటుంది.
దీని ఆధ్యాత్మిక అర్థం:
జీవితంలో ఒకవేళ మానవ శరీరం నశించిపోతేనూ, ఆత్మ మాత్రం దైవ దర్శనం పొందేందుకు ప్రయాణం కొనసాగిస్తుంది.
భక్తుల ఉత్సాహం – తిరుగు ప్రయాణంలోనూ తగ్గదు!
- తిరుగు ప్రయాణంలో రథాలపై సంగీతం, కీర్తనలు, బజా, శంఖధ్వనులు అదిరిపోతాయి
- వేలాది మంది భక్తులు “జయ జగన్నాథ” నినాదాలతో రథాలను లాగుతూ ప్రయాణిస్తారు
- రాత్రంతా జ్యోతి దీపాలు, మంగళహారతులు, చక్కెర గడలు, పానకాలు పంచుతూ నడుస్తారు
నిగూఢ తాత్పర్యం: మన జీవిత ప్రయాణానికి ఇది ప్రతిబింబం
పూరీ రథయాత్ర కేవలం పండుగ కాదు.
ఇది ఒక ఆత్మ ప్రయాణ విశ్లేషణ
గుండిచా దేవాలయం అంటే మన మనస్సు
తిరుగు ప్రయాణం అంటే మనం బహిర్ముఖంగా జీవించి చివరకు మలిమెట్లు ఎక్కి మౌనంగా స్వరూపాన్ని చేరడం
పూరీ జగన్నాథుని రథయాత్రలో తిరుగు ప్రయాణం ఒక వేరే దశకి మనల్ని తీసుకెళ్తుంది. ఇది మన దైవ సంబంధాన్ని పునరుద్ఘాటించే, శ్రద్ధా భక్తుల కలయికలో జరిగే ఆధ్యాత్మిక సంబరం.
తిరుగు ప్రయాణం అనేది దేవుడితో తిరిగి కలవడానికి మన ఆత్మ చేసే యాత్ర.
