వట సావిత్రీ వ్రతం (Vata Savitri Vratam) అనేది హిందూ స్త్రీలు తమ భర్తల దీర్ఘాయుష్సు కోసం ఆచరించే పవిత్రమైన వ్రతం. ఇది ముఖ్యంగా జ్యేష్ఠ అమావాస్య నాడు (ముఖ్యంగా ఉత్తరభారతంలో) లేదా జ్యేష్ఠ పౌర్ణమి నాడు (దక్షిణభారతంలో) ఆచరించబడుతుంది. ఈ వ్రతానికి ప్రధానంగా సావిత్రీ – సత్యవాన్ చరిత్ర ఆధారం.
వట సావిత్రి వ్రత కథ – సావిత్రీ సత్యవాన్ కథ
పురాణాల ప్రకారం, మహారాజు అశ్వపతి అనే రాజు భరతవర్షంలో పాలకుడిగా ఉండేవాడు. అతనికి సంతానం లేకపోవడంతో, అతడు 18 ఏళ్ల పాటు గాయత్రీ మంత్రంతో సప్తశతితో ఉపవాసంతో తపస్సు చేశాడు. చివరికి, దైవీ కృప వలన సావిత్రి అనే పవిత్ర, రూపవతి కుమార్తె జన్మించింది.
సావిత్రి పెరిగిన తరువాత, వివాహం కోసం యోగ్యుడైన వరుణ్ని ఆమె తానే వెతకాలని నిర్ణయించుకుంది. చివరికి ఆమె సత్యవాన్ అనే వనవాస జీవితాన్ని గడుపుతున్న రాజకుమారుని ఎంపిక చేసింది. కానీ నారదముని ఆమెకు హెచ్చరించాడు – “సత్యవాన్ ఎంత మంచివాడైనా, అతడు కేవలం ఏడాది మాత్రమే బ్రతుకుతాడు. తరువాత మరణిస్తాడు.” అయినా సావిత్రి తన నిర్ణయాన్ని మార్చుకోలేదు. ఆమె ధృఢత, భక్తి, పతివ్రత ధర్మం నమ్మకంతో అతనిని పెళ్లి చేసుకుంది.
వ్రత కర్తవ్యాలు – మంత్ర ధ్యానం
సావిత్రి తన భర్తకు జరిగిన మృత్యు (సత్యవాన్ మరణించిన రోజు) తెలిసినా, వట వృక్షం (బట వృక్షం) కింద ఉపవాసంతో ఉండి, యమధర్మరాజుతో తర్కించి, తన భర్త ప్రాణాలను తిరిగి సంపాదించింది.
సావిత్రి యమధర్మరాజుతో సంభాషణ:
యముడు సత్యవాన్ ప్రాణాలను తీసిపోతుంటే, సావిత్రి అతని వెంట వెళ్ళి తన న్యాయం, ధర్మం ఆధారంగా వాదిస్తుంది. ఆమె నిగ్రహం, భక్తి చూసిన యముడు:
- మొదట ఆమెకు పితా ఐశ్వర్యం ఆశీర్వదిస్తాడు
- తరువాత 100 మంది కుమారులను కోరుకోమంటాడు
- చివరికి సత్యవాన్ ప్రాణాలను తిరిగి ఇస్తాడు
వట వృక్షం ప్రాముఖ్యత
వట వృక్షం (బనియన్ చెట్టు) సావిత్రి, సత్యవాన్ జీవితం, పతివ్రతాధర్మానికి చిహ్నంగా నిలిచింది. అందువల్లే మహిళలు:
- వట వృక్షం చుట్టూ 108 సార్లు తంతి పట్టి ప్రదక్షిణలు చేస్తారు
- ఉపవాసం పాటించి పూజలు చేస్తారు
- సావిత్రీ దేవిని ఆరాధించి భర్తకు దీర్ఘాయువు కోరతారు
వ్రతం ముఖ్య ఉద్దేశం
- భర్త ఆరోగ్యంగా ఉండాలని
- కుటుంబ శాంతి సమృద్ధి కోరుతూ
- సావిత్రి లాంటి పతివ్రత ధర్మాన్ని అనుసరించేందుకు
వ్రతాన్ని ఎవరు చేస్తారు?
- వివాహితులు మాత్రమే ఈ వ్రతం చేస్తారు
- కొన్ని ప్రాంతాలలో కూతుళ్లకు కూడా ఈ వ్రతాన్ని చేయమంటారు (భవిష్యత్‌లో మంచివాడు వరుడిగా రావాలని)
ఇది నిస్వార్ధమైన ప్రేమ, ధర్మానికి జీవమిచ్చిన కథ. సావిత్రి ఓ ధైర్యవంతురాలు, ధర్మబద్ధురాలు. ఆమె వల్లే ఈ వ్రతం స్త్రీల అఖండ సౌభాగ్యం కు ప్రతీకగా మారింది.
