మనిషి జీవితం అన్నదే ఒక గొప్ప యాత్ర. ఈ యాత్రలో చివరి దశ — మరణం. ఇది ఎవరూ తప్పించుకోలేని అచంచలమైన సత్యం. “జన్మ మరణాల చక్రం” లో ప్రతి జీవి చిక్కుకుపోయే ఈ సంసార సూత్రం, హిందూ మతంలో అత్యంత లోతైన ఆధ్యాత్మికతను కలిగి ఉంటుంది.
మన శాస్త్రాలు, పురాణాలు ఈ మార్గాన్ని సాధికారంగా వివరించాయి. హిందూ మతంలో ఒక మనిషి జీవితానికి సంబంధించిన షోడశ సంస్కారాలు (16 Samskaras) ఉంటాయి. వీటిలో అంత్యక్రియలు (Antyeshti Karma) అన్నీ కన్నా ముఖ్యమైనవిగా పరిగణించబడతాయి. ఇది మనిషి భౌతిక రూపానికి శాంతిని అందించడమే కాకుండా, ఆత్మకి మోక్ష మార్గాన్ని సిద్ధం చేస్తుంది.
వెనక్కి తిరిగి చూడకూడదు ఎందుకు?
ఒక వ్యక్తి మరణించినప్పుడు, అతని మృతదేహాన్ని స్మశానవాటికకు తీసుకెళ్లి, దహన సంస్కారాలు నిర్వహిస్తారు. ఈ క్రమంలో చివర్లో అత్యంత ప్రాముఖ్యమైన ఆచారం — స్మశానవాటికనుంచి వెనక్కి తిరిగి చూడకూడదు అన్న నిబంధన. ఇది శాస్త్రీయంగా, ఆధ్యాత్మికంగా గాఢమైన కారణాలతో నిండి ఉంది.
గరుడ పురాణం ప్రకారం:
గరుడ పురాణం ప్రకారం, మృతుని ఆత్మ దహన సమయంలో అచేతన స్థితిలో ఉంటుంది. కానీ దహనం పూర్తయ్యాక ఆత్మ చైతన్యవంతంగా మారుతుంది. మానవ శరీరం అయిదు భూతాల (భూమి, నీరు, వayu, అగ్ని, ఆకాశం) లో కలిసిపోతుంది. కానీ ఆత్మ మాత్రం కొన్ని రోజుల పాటు భూమిమీదే ఉండవలసి వస్తుంది.
అందుకే, ఆత్మ తన బంధువులపై ఉన్న అనుబంధంతో నిండిపోతుంది. ఒకవేళ ఆత్మ, తన మనసుకి ఇష్టమైన వ్యక్తులు వెనక్కి తిరిగి చూస్తే, “ఇవాళ్టికీ నాకు సంబంధించినవారే” అన్న భావనతో ఆత్మ వారిని అనుసరించగలదు. ఈ కారణంగా ఆత్మకు మోక్షం (పునర్జన్మ నుంచి విముక్తి) కలగదు. ఇది ఆత్మ యాత్రకి అడ్డంకిగా మారుతుంది.
ఇది కేవలం నమ్మకమా? లేక శాస్త్రపరమైన సత్యమా?
ఒకవేళ మనం శాస్త్రపరంగా చూడాలి అంటే, ఇది కేవలం భయానకంగా చెప్పిన కధ కాదు. ఆత్మ అనేది ఒక ఊర్జా శక్తి (energy body) గా పరిగణించబడుతుంది. దహన అనంతరం ఆ శక్తి ఆలోచనల్లో, అనుబంధాల్లోనే బంధించబడిపోతుంది. అందుకే, వెనక్కి చూడకపోవడం ద్వారా ఆత్మకి స్పష్టమైన విడిపోతున్న అనుభూతి కలుగుతుంది. తద్వారా ఆత్మ తన యాత్రను కొనసాగించగలుగుతుంది.
స్మశానం నుంచి వెనక్కి చూసేస్తే ఏమవుతుంది?
వెనక్కి చూడడం వల్ల మన శరీరంలోకి ఆత్మ శక్తి రావచ్చు అనే నమ్మకమే కాదు, అది ఇంటి వాతావరణాన్నీ కలుషితం చేయగలదు. కొన్ని ప్రత్యేక నష్టం సూచనలుగా పండితులు చెబుతారు:
- శరీరంలో అస్వస్థతలు రావడం
- కుటుంబంలో అనుకోని సమస్యలు
- పితృ దోషం వచ్చే అవకాశాలు
- మానసిక సంఘర్షణలు, భయాలు, కలవరాలు
వెనక్కి చూసే పరిస్థితి కలిగితే చేయవలసిన పరిహారాలు:
ఒకవేళ ఏదైనా పరిస్థితిలో స్మశానవాటికలో వెనక్కి చూసినా లేదా చూస్తే తప్పదు అనిపించినా, క్రమంగా శుద్ధిచేయడం తప్పనిసరి.
పురాణాల ప్రకారం సూచించిన పరిహారాలు:
- నిప్పు వేడి తగలాలి – చేతులు, కాళ్ళను అగ్గిచెంచెలతో తాకాలి లేదా నిప్పు పక్కన నిలబడి శరీరాన్ని వేడిగా చేయాలి
- రాయి/ఇనుము తాకాలి – భూమి యొక్క లోతైన శక్తుల సమతుల్యత కోసం
- వేప ఆకులు లేదా పచ్చి మిరపకాయలు నమిలి ఉమ్మివేయాలి – లోపలికి వచ్చిన నెగటివ్ శక్తిని బయటకు పంపుతుంది
- స్నానం చేయాలి – శుద్ధి కోసం ఇది అత్యవసరం
అంత్యక్రియల సమయంలో పాటించవలసిన ఇతర నియమాలు:
- మృతదేహానికి శుభ్రమైన వస్త్రాలు – శుద్ధతకు గుర్తుగా పరిగణించబడుతుంది
- బట్టలులేకుండా దహనం చేయరాదు – మరణానంతర గౌరవానికి ఇది అవసరం
- పువ్వులు, గంధపు చెక్క, ఐదు రకాల కలప ఉపయోగించాలి – శరీరానికి పంచభూత సమర్పణ
- ప్రదక్షిణలు చేయాలి – కుటుంబ సభ్యులచే మృతునికి చివరి వీడ్కోలు
- దహనానంతరం ప్రతి ఒక్కరు తలనీలా గీయాలి – ఇది కర్మానికి సంకేతం
- శుద్ధి క్రియలు 10వ, 13వ రోజుల్లో జరగాలి – ఆత్మ యాత్ర కోసం అవసరమైన ఆచారాలు
మానవ సంబంధాల్లో మోక్ష ప్రయాణం – ఒక భావోద్వేగ రేఖా
మనిషి జీవితంలో మమకారం, అనుబంధం అన్నవి ఆత్మను నిర్దిష్టంగా ఒక స్థాయిలో నిలిపేస్తాయి. వాటి నుంచి విడిపించడానికి సంస్కారాలు అవసరం. ఇది కేవలం మృతునికి గౌరవం కాదు. జీవితాన్ని తాత్కాలికంగా అర్థం చేసుకునే ఓ గొప్ప పాఠం.
అందుకే మన పెద్దలు చెప్పినట్టు – “స్మశానం నుంచి వెనక్కి చూడకూడదు” అన్నది కేవలం నియమం కాదు – అది ఆత్మకి స్వేచ్ఛ ఇవ్వడం, ప్రేమతో విడిచిపెట్టడం అనే భావోద్వేగం.
ఈ జీవిత యాత్రలో ఎవరూ శాశ్వతం కాదు. కానీ మనం చూపించే ప్రేమ, గౌరవం, ఆత్మకి ఇచ్చే స్వేచ్ఛ శాశ్వతంగా నిలిచి ఉంటుంది.
