బారాముల్లా జిల్లా జీహాన్పోరాలో జరుగుతున్న పురావస్తు తవ్వకాలలో వెలుగుచూస్తున్న బౌద్ధ అవశేషాలు అక్కడి చారిత్రక ప్రాముఖ్యతను మరోసారి ప్రపంచానికి గుర్తుచేస్తున్నాయి. జమ్మూ కశ్మీర్ ఆర్కైవ్స్, ఆర్కియాలజీ అండ్ మ్యూజియంస్ శాఖ మరియు కాశ్మీర్ విశ్వవిద్యాలయం సెంటర్ ఆఫ్ సెంట్రల్ ఏషియన్ స్టడీస్ (CCAS) సంయుక్తంగా చేస్తున్న ఈ తవ్వకాల్లో ఇప్పటివరకు విస్తృతమైన బౌద్ధ మఠ సముదాయం నిర్మాణాలు బయటపడ్డాయి.
ఇక్కడ కనుగొనబడిన నిర్మాణాలు బౌద్ధ విద్య, సంస్కృతి, సాధనకు ఈ ప్రాంతం ఒక ముఖ్య కేంద్రంగా ఉన్నదని సూచిస్తున్నాయి. ప్రార్థనా మండపాలు, విహారాలు, శిల్పాలతో కూడిన ప్రాచీన శిలారూపాలు, ఇటుక నిర్మాణాలు, భూగర్భ గదులు వంటి ఎన్నో అవశేషాలు వెలుగులోకి వచ్చాయి. ఈ నిర్మాణ శైలిలో గంధార కళా ప్రభావం స్పష్టంగా కనిపిస్తుండటం గమనార్హం.
పురావస్తు శాస్త్రవేత్తల ప్రకారం, ఈ ప్రాంతం క్రీస్తు శకం తొలి శతాబ్దాల నుంచి మధ్యయుగం వరకూ బౌద్ధ కార్యకలాపాలకు కేంద్రబిందువుగా ఉండి ఉండవచ్చు. ఇక్కడ కనిపించిన పాతకాలపు ధాతువులు, మట్టిపాత్రలు, శిల్ప విభాగాలు అప్పటి సామాజిక, ధార్మిక జీవన విధానంపై విలువైన సమాచారాన్ని అందిస్తున్నాయి.
ఈ తవ్వకాలు పూర్తయిన తర్వాత జీహాన్పోరా స్థలం కాశ్మీర్లోని బౌద్ధ చరిత్రను అర్థం చేసుకునే పటిష్టమైన ఆధారంగా మారనుందని నిపుణులు విశ్వసిస్తున్నారు. పర్యాటక ప్రాముఖ్యత కూడా పెరిగే అవకాశం ఉంది.
