నవరాత్రి తొలిరోజు ఎంతో ప్రత్యేకమైనది. ఈ రోజు శక్తిమాత తొమ్మిది అవతారాల్లో మొదటిదైన శైలపుత్రి దేవిని ఆరాధించడం అత్యంత ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది. “శైలపుత్రి” అంటే పర్వతపుత్రి, అంటే హిమవంతుడి కుమార్తె అని అర్థం.
శైలపుత్రి అవతార విశేషం
మునుపటి జన్మలో సతి దేవి శివుని సతీమణి. తండ్రి దక్షుడు చేసిన అవమానాన్ని భరించలేక తనను తాను దహించుకున్న సతీదేవి, తరువాత హిమవంతుడి ఇంట శైలపుత్రిగా జన్మించింది. అందువల్లనే నవరాత్రి తొలిరోజు అమ్మవారిని శైలపుత్రిగా పూజిస్తారు. ఆమె భక్తులకు సంకల్పశక్తి, ధైర్యం, ఆత్మవిశ్వాసం ప్రసాదిస్తుందని శాస్త్రాలు చెబుతున్నాయి.
ఉత్తరాది – దక్షిణాది పద్ధతుల తేడా
ఉత్తరభారతదేశంలో శైలపుత్రి ఆరాధన తొలిరోజు ప్రధానమైనది. వారు ఆమెను శివపత్నిగా, భక్తికి ఆదర్శమూర్తిగా పరిగణించి శక్తి పూజ చేస్తారు.
అయితే దక్షిణాదిలో ప్రత్యేకత ఏంటంటే, తొలిరోజున బాలా త్రిపుర సుందరి దేవిని ఆరాధించడం. ఇక్కడ శక్తిని శ్రీ విద్యా సంప్రదాయం ప్రకారం పూజిస్తారు. బాలా త్రిపురసుందరి అంటే శ్రీలలిత త్రిపురసుందరి యొక్క బాలరూపం. చిన్నారిలా అమాయకత్వం, పవిత్రత, మాతృకరుణతో భక్తులను రక్షించే దేవిని తొలిరోజే పూజించడం పరంపరగా ఉంది.
తొలిరోజు అమ్మవారి అలంకరణ విశేషాలు
- పసుపు పట్టు వస్త్రాలు – శైలపుత్రి పసుపురంగు వస్త్రధారణలో పూజింపబడుతుంది. ఇది మంగళం, శుభం, పసుపు వంటి శక్తి సంకేతాలను సూచిస్తుంది.
- అలంకరణలో పుష్పాలు – జాజి, గన్నేరు, పసుపు గన్నేరు పూలతో అమ్మవారిని అలంకరిస్తారు. వీటికి సాత్విక శక్తి అధికంగా ఉందని నమ్మకం.
- వాహనం నంది – శైలపుత్రి నంది వాహనంపై విహరిస్తుంది. అందువల్లే పూజా సమయంలో నంది విగ్రహానికి కూడా ప్రత్యేక పూజ చేస్తారు.
- త్రిశూలం మరియు కమలం – శైలపుత్రి చేతిలో త్రిశూలం (శివశక్తి) మరియు కమలం (సృష్టిశక్తి) ఉంటాయి.
నైవేద్యాలు సమర్పణ
- ఉత్తరాది సంప్రదాయంలో నెయ్యప్పం, గుడ్డు లేని పాయసం, జాగరీ పొంగల్ నైవేద్యాలుగా ఇస్తారు.
- దక్షిణాదిలో పాలపాయసం, చక్కెరపొంగలి, కందిపప్పు పాయసం సమర్పించడం శ్రేష్ఠమైనది.
- అలాగే చింతపండు లేకుండా చేసిన దాదోజనం (పెరుగన్నం) శాంతి, పవిత్రత కోసం సమర్పిస్తారు.
- కొందరు ప్రత్యేకంగా వెల్లుల్లి, ఉల్లిపాయలు లేని తినుబండారాలు మాత్రమే సమర్పిస్తారు.
ఆధ్యాత్మిక రహస్యం
శైలపుత్రి ఆరాధన ద్వారా మూలాధార చక్రం శుద్ధి అవుతుందని యోగ శాస్త్రం చెబుతుంది. తొలిరోజున అమ్మవారిని ఆరాధించడం వల్ల మనలోని భౌతిక బలాలు, ఆత్మబలం సమన్వయమై ఆధ్యాత్మిక పథంలో ముందుకు వెళ్లే శక్తి లభిస్తుంది.
దక్షిణాదిలో పూజించే బాలా త్రిపురసుందరి మనలోని అమాయకత్వాన్ని, స్వచ్ఛతను, శక్తిని పెంపొందిస్తుంది. అందుకే తొలిరోజు నవరాత్రులలో విశిష్ట స్థానం కలిగింది.
ముఖ్యాంశాలు (Points to Remember)
- ఉత్తరాది – శైలపుత్రి పూజ, శివపత్నిగా గౌరవం.
- దక్షిణాది – బాలా త్రిపురసుందరి పూజ, శ్రీ విద్యా సంప్రదాయం.
- అలంకరణ – పసుపురంగు వస్త్రాలు, జాజి-గన్నేరు పూలు.
- నైవేద్యాలు – పాయసం, పొంగలి, పెరుగన్నం.
- రహస్యం – మూలాధార చక్ర శుద్ధి, ఆత్మవిశ్వాసం, పవిత్రత పెంపు.
