పూరీ అంటే – రథయాత్ర!
పూరీ అంటే – స్వయంభూ జగన్నాథుని ఆలయం!
ఇంత మహత్యాన్ని పొందిన జగన్నాథ స్వామి గురించి మనం ఎంత తెలుసుకున్నా, ఇంకా ఎన్నో రహస్యాలు మనకు తెలియక మిగిలిపోతుంటాయి. అందులో ముఖ్యమైనది – ఆయన అసంపూర్ణ విగ్రహం.
తల లేకుండా, చేతుల్లేని కలప విగ్రహం… కానీ ఆ భగవంతుడిని లక్షలాది మంది భక్తులు ఆదరించి, “పాటలో పాటించాలో ఈయనే!” అని పిలిచే స్థాయికి తీసుకెళ్లింది.
ఈ విగ్రహం వెనక ఏ రహస్యం దాగి ఉంది?
ఇది ఎలా ప్రారంభమైంది?
ఈ రూపాన్ని పూజించడం శాస్త్రపరంగా ఎలా న్యాయబద్ధం అయింది?
ఈ కథను ఒక మనిషి కథలా, ఒక అన్వేషణలా మనం తెలుసుకుందాం.
ఇంద్రద్యుమ్న చక్రవర్తి సంకల్పం:
ఒకప్పుడు పూరీ భూమిని పరిపాలించేది ధర్మనిష్ఠుడైన ఇంద్రద్యుమ్న మహారాజు.
ఆయనకు భగవద్భక్తి ఎంతో. ఓసారి, తనలో ఓ గొప్ప తపస్సు మిగిలిపోయిందని, భగవంతుడి సేవ కోసం ఒక దివ్యమైన ఆలయాన్ని నిర్మించాలని సంకల్పించాడు.
అది శ్రీకృష్ణ పరమాత్మ రూపమైన “నీలమాధవుని”కి కావాలని నిర్ణయించాడు.
ఈ ఆలయం అనంత కాలం నిలిచేలా ఉండాలి, అందులో ప్రతిష్టించే భగవంతుని విగ్రహం ఎంతో ప్రత్యేకంగా ఉండాలన్నదే రాజు తపస్సు.
దేవశిల్పి విశ్వకర్మ ప్రవేశం:
రాజు తన ఆశయాన్ని పలికిన వెంటనే, దేవతల పతినైన బ్రహ్మదేవుడు ప్రత్యక్షమై, “నీవు కోరింది నిజమే. దీనికోసం దేవశిల్పి విశ్వకర్మనే పిలుచుకో” అని సూచించాడు.
విశ్వకర్మ రాగా, అతనికి ఆలయం నిర్మాణ బాధ్యతలతో పాటు –
భగవంతుని మూడు స్వరూపాలైన
- జగన్నాథుడు (కృష్ణుడు)
- బలరాముడు (బలభద్రుడు)
- సుభద్ర విగ్రహాల చెక్కే పనిని అప్పగిస్తారు.
విశ్వకర్మ ఒక్క షరతు పెడతాడు –
“నా పని జరుగుతున్నంతవరకూ తలుపులు ఎవ్వరూ తెరువకూడదు. నేను పూర్తయ్యే వరకూ ఏ ఒక్కరూ లోపలికి రాకూడదు. లోపల పని జరిగేటప్పుడు విగ్రహ రూపం మధ్యలో చూస్తే – అది అసంపూర్ణంగా మిగిలిపోతుంది!”
రాజు అంగీకరిస్తాడు. తలుపులు మూసి పనిని మొదలుపెడతారు.
దేవసేన మహారాణి కుతూహలం – ఆగిపోయిన దేవపని:
కాలం గడుస్తూ 10వ రోజు, 12వ రోజు… 14వ రోజు…
విశ్వకర్మ ఏమాత్రం బయటకు రాకపోవడంతో, మహారాణి దేవసేన భయపడుతుంది.
“బహుశా అతడు మృతుడై ఉంటాడేమో!” అని భావించి, రాజుతో కలిసి తలుపులు తెరిపిస్తుంది.
తలుపులు తెరిచిన క్షణంలో…
మూడు కలప బొమ్మలు… పెద్ద పెద్ద కళ్లు… చేతులు, కాళ్లు అసంపూర్ణంగా ఉన్న రూపాలు…
వీటిని చూసిన రాజు కంగారుపడతాడు.
విశ్వకర్మ ఇప్పటికే అటే అదృశ్యమవుతాడు.
“మీరు నమ్మకం పెట్టలేదు. విగ్రహాలు పూర్తి కాకముందే చూడడం వల్ల ఇవి ఇంతగా మిగిలిపోయాయి” అన్నట్లుగా అది ఆఖరి సందేశంగా మిగిలిపోతుంది.
ఈ అసంపూర్ణ రూపం పూర్ణ తత్త్వానికి నిదర్శనంగా మారింది:
రాజు ముసలివాడైనా… అంతర్జ్ఞానాన్ని కలిగి ఉండేవాడు.
ఆయన ఇలా భావించాడు –
“ఇది భగవంతుడి సంకల్పం! మనకు ఇచ్చిన రూపం ఇదే. ఇదే పరిపూర్ణమైన నిర్వచనం.”
అందుకే ఈ రూపాలను పూరీ ఆలయంలో ప్రతిష్టాపించాడు.
అసంపూర్ణ రూపం వెనుక పరమార్థం:
- పెద్ద కళ్లు:
భగవంతుడు సర్వాంతర్యామి. ఏ కోణంలో ఉన్నా, ఆయన చూస్తూనే ఉంటాడు. మన బుద్ధి, మన ఆత్మ, మన చర్యలపై ఎప్పటికీ ఆయనకు గమనించని ఏమీ ఉండదు. - కాళ్లు, చేతుల్లేకపోవడం:
భగవంతుని నిరాకార స్వరూపంకి ఇది ప్రతీక.
ఆయన అనేక రూపాల మాధ్యమంగా పనిచేస్తాడు. చేతులుండకపోయినా విఘ్నాలు తొలగిస్తాడు, కాళ్లు లేకపోయినా మన గమ్యం చేరే దారులు కల్పిస్తాడు. - కలపతో విగ్రహం:
కలపను “దారుబ్రహ్మ” అని పిలుస్తారు.
ఇది సజీవత్వం కలిగిన పదార్థం. అదే కారణంగా ఈ విగ్రహాలకి జీవులా సేవలు, అనారోగ్యం, చికిత్స, రథయాత్ర వంటి పూజాకార్యక్రమాలు ఉంటాయి.
నబకళేబర ఆచారం – 12/14/19 ఏళ్లకు ఒకసారి:
పూరీ జగన్నాథుడికి సంబంధించిన విగ్రహాలు శాశ్వతమైనవి కావు.
ప్రతి 12 లేదా 19 ఏళ్లకు ఒకసారి, పాత విగ్రహాలను మర్యాదతో భూస్థాపనం చేసి, కొత్త వేక కలపతో విగ్రహాలను తయారు చేస్తారు.
ఈ ఆచారాన్ని నబకళేబర అంటారు.
ఇది శరీరం మారినా ఆత్మ మారదన్న తత్త్వానికి ప్రాతినిధ్యం.
స్వామివారి అనారోగ్యం – 15 రోజుల ‘అనవసర దర్శన నిరోధం’:
రథయాత్రకు ముందు స్వామివారు 15 రోజులపాటు అనారోగ్యం బారిన పడతారు.
ఈ కాలాన్ని ‘అనసర’ అంటారు.
ఈ సమయంలో భక్తులకు దర్శనం ఉండదు.
తన పూజారులతో మాత్రమే ఉంటాడు. ఆయుష్మాన్ ఆయుర్వేద విధానాలతో చికిత్స పొందతాడు.
ఒక భక్తుడి కోణంలో:
ఒకసారి పూరీకి వెళ్లిన రామకృష్ణ అనే భక్తుడు…
ఈ విగ్రహాన్ని చూసి మొదట ఆశ్చర్యపోయాడు.
“ఇవేనా దేవుడు?” అన్న సందేహంతో మొదలైన అతని ప్రయాణం – రోజురోజుకూ భక్తితో నిండిపోయింది.
ఆయన అన్నాడు –
“నా మదిలో దేవుడు ఎలా ఉండాలి అనే అభిప్రాయాన్ని ఈ జగన్నాథుడే మార్చాడు.
రూపం కంటే ప్రేమ ముఖ్యమని తెలిసింది.”
ముగింపు – మన కోసం, మన దేవుడు:
జగన్నాథుడు అంటే రూపం కాదు – అనుభూతి
ఆయన రూపం అసంపూర్ణంగా కనిపించొచ్చు…
కానీ ఆ రూపం మనలోని అపూర్ణతను ఒప్పుకుని దయతో చూస్తున్న పరిపూర్ణత.
ఈ రూపం మన తప్పుల్ని నేరంగా కాకుండా, ప్రేమగా చూస్తుంది.
ఇది మన దేవుడి విశ్వరూప దర్శనం – ఒక బొమ్మగా కాదు… ఓ అనుభవంగా.
