రెండు దేశాల మద్య రగడకు శివాలయం ఎలా కారణమైంది?

థాయిలాండ్ మరియు కంబోడియా సరిహద్దుల్లో జరుగుతున్న ఘర్షణలు ఒక చారిత్రక దేవాలయం చుట్టూ ఉద్భవించిన ఉద్రిక్తతల కారణంగా రాజకీయ, సాంస్కృతిక మరియు ఆధ్యాత్మిక అంశాలను కలిగి ఉన్న ఒక సంక్లిష్ట సమస్యగా ఉంది. ఈ వివాదం ప్రధానంగా ప్రీ విహీర్ శివాలయం చుట్టూ కేంద్రీకృతమై ఉంది, ఇది 11వ శతాబ్దంలో నిర్మితమైన ఒక ప్రపంచ వారసత్వ స్థలం.

Table of Contents

1. ప్రీ విహీర్ శివాలయం: చారిత్రక మరియు ఆధ్యాత్మిక ప్రాముఖ్యత

ఆలయ చరిత్ర: ప్రీ విహీర్ శివాలయం కంబోడియాలోని ఒక ఎత్తైన పీఠభూమి అంచున ఉంది. ఈ ఆలయం 11వ శతాబ్దంలో నిర్మితమైనప్పటికీ, దీని మూలాలు 9వ శతాబ్దంలో ఒక మఠం ఏర్పాటుతో ప్రారంభమయ్యాయి. ఈ ఆలయం అత్యుత్తమ ఖ్మెర్ వాస్తుశిల్పానికి చిహ్నంగా నిలుస్తుంది. దీని శిల్పాలు, నిర్మాణ శైలి ఆకర్షణీయంగా ఉంటాయని యునెస్కో పేర్కొంది.
ఆధ్యాత్మిక కేంద్రం: కంబోడియా ప్రజలకు ఈ ఆలయం ఒక ముఖ్యమైన మత విశ్వాస కేంద్రం. ఇది శివునికి అంకితం చేయబడిన ఆలయం కావడంతో, దీని ఆధ్యాత్మిక విలువ అపారమైనది. ఈ ప్రాంతం మారుమూల ప్రదేశంలో ఉన్నప్పటికీ, దీనిని జాగ్రత్తగా సంరక్షిస్తారు.
యునెస్కో వారసత్వ స్థలం: 2008లో ఈ ఆలయాన్ని యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ స్థలంగా నమోదు చేయడానికి కంబోడియా చేసిన ప్రయత్నం వివాదానికి దారితీసింది. థాయిలాండ్ దీనిని తీవ్రంగా వ్యతిరేకించింది, ఎందుకంటే ఈ ఆలయం సరిహద్దు వివాద ప్రాంతంలో ఉంది.

2. సరిహద్దు వివాదం: చారిత్రక నేపథ్యం

ఫ్రెంచ్ ఆక్రమణ మరియు సరిహద్దులు: 19వ శతాబ్దంలో ఫ్రెంచ్ ఆక్రమణ తర్వాత, 1904 ఫ్రాంకో-సియామీస్ ఒప్పందం ద్వారా కంబోడియా సరిహద్దులు నిర్ణయించబడ్డాయి. ఈ ఒప్పందంలో భాగంగా సంయుక్త బౌండరీ డీమార్కేషన్ కమిషన్ ఒక మ్యాప్‌ను సిద్ధం చేసింది, దీని ప్రకారం ప్రీ విహీర్ ఆలయం కంబోడియా భూభాగంలో ఉంది.
అంతర్జాతీయ న్యాయస్థానం తీర్పు (1962): కంబోడియా ఈ వివాదాన్ని అంతర్జాతీయ న్యాయస్థానం (ICJ) ముందుకు తీసుకెళ్లింది. 1962లో ICJ తీర్పు ప్రకారం, ఆలయం కంబోడియా భూభాగంలోనే ఉందని, థాయిలాండ్ ఆ ప్రాంతంలో మోహరించిన బలగాలను ఉపసంహరించాలని ఆదేశించింది. అయితే, థాయిలాండ్ ఈ మ్యాప్‌ను అంగీకరించడం తప్పనిసరి కాదని వాదించింది, కానీ కోర్టు దానిని తిరస్కరించింది.
వివాదం యొక్క కొనసాగింపు: ఈ తీర్పు ఉన్నప్పటికీ, ఆలయం చుట్టూ ఉన్న 4.6 చదరపు కిలోమీటర్ల ప్రాంతం గురించి ఇరు దేశాల మధ్య వివాదం కొనసాగుతోంది. ఈ ప్రాంతం రెండు దేశాల సరిహద్దుల సమీపంలో ఉండటం వల్ల ఉద్రిక్తతలు తలెత్తుతున్నాయి.

3. తాజా ఘర్షణలు మరియు ఉద్రిక్తతలు

కాల్పులు మరియు సైనిక చర్యలు: గురువారం నుంచి థాయిలాండ్ మరియు కంబోడియా సైనికుల మధ్య కాల్పులు జరుగుతున్నాయి. థాయిలాండ్ కంబోడియా సైనిక స్థావరాలపై వైమానిక దాడులు చేసినట్లు పేర్కొంది. ఈ ఘర్షణల్లో సైనికులు, పౌరులు మరణించారు, ముఖ్యంగా మే నెలలో ఒక కంబోడియా సైనికుడు మరణించడం ఉద్రిక్తతలను మరింత పెంచింది.
సరిహద్దు ఆంక్షలు: గత రెండు నెలలుగా రెండు దేశాలు సరిహద్దు ఆంక్షలు విధించాయి. కంబోడియా థాయిలాండ్ నుంచి పండ్లు, కూరగాయల దిగుమతిని నిషేధించింది మరియు విద్యుత్, ఇంటర్నెట్ సేవలను నిలిపివేసింది. ఇరు దేశాలు సరిహద్దుల్లో పెద్ద ఎత్తున బలగాలను మోహరించాయి.
పరస్పర ఆరోపణలు: కాల్పులు ఎవరు ప్రారంభించారనే దానిపై రెండు దేశాలు ఒకరినొకరు ఆరోపిస్తున్నాయి. కంబోడియా డ్రోన్లను ఉపయోగించి థాయ్ దళాలను పర్యవేక్షించడం వల్ల ఈ సంక్షోభం తీవ్రమైందని థాయిలాండ్ పేర్కొంది. మరోవైపు, థాయిలాండ్ క్లస్టర్ బాంబులను ఉపయోగించిందని కంబోడియా ఆరోపిస్తోంది, ఇవి అంతర్జాతీయంగా నిషేధించబడిన ఆయుధాలు.

4. అంతర్జాతీయ స్పందన

అమెరికా: ఈ ఘర్షణలపై తీవ్ర ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తూ, రెండు దేశాలు కాల్పుల విరమణ చేపట్టి, శాంతియుతంగా సమస్యను పరిష్కరించుకోవాలని అమెరికా స్టేట్ డిపార్ట్‌మెంట్ పిలుపునిచ్చింది.
చైనా: కంబోడియా మరియు థాయిలాండ్‌తో రాజకీయ, వ్యూహాత్మక సంబంధాలు కలిగిన చైనా, చర్చల ద్వారా సమస్యను పరిష్కరించుకోవాలని సూచించింది.
ఆస్ట్రేలియా, యూరోపియన్ యూనియన్, ఫ్రాన్స్: ఈ దేశాలు కూడా శాంతియుత పరిష్కారాన్ని కోరాయి, పౌరుల భద్రతకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలని అభ్యర్థించాయి.

5. థాయిలాండ్ హెచ్చరికలు మరియు సంక్షోభం

హెచ్చరికలు: సరిహద్దులో ఒక థాయ్ సైనికుడు మందుపాతర పేలుడు వల్ల గాయపడిన తర్వాత, థాయిలాండ్ తన రాయబారిని కంబోడియా నుంచి వెనక్కు పిలిపించింది. ఈ సంఘర్షణ యుద్ధంగా మారవచ్చని థాయిలాండ్ హెచ్చరించింది.
పౌరుల ప్రభావం: ఈ ఘర్షణల వల్ల వేలాది మంది సరిహద్దు గ్రామాల నుంచి వలస వెళ్లవలసి వచ్చింది. థాయిలాండ్ ప్రకారం, కంబోడియా పౌర ప్రాంతాలపై దాడులు చేస్తోంది, రాకెట్ల పరిధిలోని గ్రామాలను ఖాళీ చేయించారు.
భారీ ఆయుధాలు: థాయిలాండ్ తాత్కాలిక ప్రధానమంత్రి ఫుమ్‌థమ్ వెచాయాచాయి ప్రకారం, ఈ ఘర్షణల్లో భారీ ఆయుధాలు ఉపయోగించబడుతున్నాయి, ఇది సంక్షోభం యొక్క తీవ్రతను సూచిస్తుంది.

6. సాంస్కృతిక మరియు రాజకీయ ఉద్రిక్తతలు

థాయిలాండ్ వ్యతిరేకత: యునెస్కో ఆలయాన్ని కంబోడియా వారసత్వ స్థలంగా నమోదు చేయడాన్ని థాయిలాండ్ వ్యతిరేకించడం వెనుక రాజకీయ, సాంస్కృతిక కారణాలు ఉన్నాయి. ఈ ఆలయం థాయ్-కంబోడియా సరిహద్దులో ఉండటం వల్ల, థాయిలాండ్ దీనిని తమ సాంస్కృతిక వారసత్వంగా కూడా భావిస్తుంది.
దశాబ్దాల కొనసాగింపు: 2008 నుంచి ఈ వివాదం ఉద్రిక్తతలను సృష్టిస్తోంది, ఇందులో అనేక ఘర్షణలు, మరణాలు జరిగాయి. ఇటీవలి సంఘటనలు రెండు దేశాల మధ్య సంబంధాలను గత దశాబ్దంలో ఎన్నడూ లేనంతగా దిగజార్చాయి.

7. సంక్షోభం యొక్క ప్రభావం

పౌరుల జీవనం: సరిహద్దు గ్రామాల నుంచి వేలాది మంది వలస వెళ్లవలసి వచ్చింది, ఇది ఆ ప్రాంతంలో మానవీయ సంక్షోభానికి దారితీసింది.
ఆర్థిక నష్టం: కంబోడియా థాయిలాండ్ నుంచి దిగుమతులను నిషేధించడం, విద్యుత్, ఇంటర్నెట్ సేవలను నిలిపివేయడం వల్ల రెండు దేశాల ఆర్థిక సంబంధాలు దెబ్బతిన్నాయి.
అంతర్జాతీయ ఒత్తిడి: అమెరికా, చైనా, ఆస్ట్రేలియా, యూరోపియన్ యూనియన్ వంటి దేశాలు ఈ సంక్షోభం శాంతియుత పరిష్కారం కోసం ఒత్తిడి చేస్తున్నాయి, కానీ ఇరు దేశాల మధ్య ఉద్రిక్తతలు తగ్గలేదు.

ముగింపు

ప్రీ విహీర్ శివాలయం చుట్టూ ఉన్న థాయిలాండ్-కంబోడియా సరిహద్దు వివాదం చారిత్రక, సాంస్కృతిక, మరియు రాజకీయ కారణాలతో ముడిపడి ఉంది. ఈ ఆలయం కంబోడియా ప్రజలకు ఆధ్యాత్మిక కేంద్రంగా ఉండగా, థాయిలాండ్ దీనిని తమ సాంస్కృతిక వారసత్వంగా భావిస్తుంది. 1962లో అంతర్జాతీయ న్యాయస్థానం తీర్పు ఉన్నప్పటికీ, ఈ వివాదం ఇప్పటికీ కొనసాగుతోంది, ఇటీవలి ఘర్షణలు సైనిక, పౌర మరణాలతో పాటు మానవీయ సంక్షోభానికి దారితీస్తున్నాయి. అంతర్జాతీయ సమాజం శాంతియుత పరిష్కారాన్ని కోరుతున్నప్పటికీ, ఈ సంక్షోభం రెండు దేశాల మధ్య ఉద్రిక్తతలను మరింత పెంచుతోంది. ఈ వివాదం శాంతియుతంగా పరిష్కరించబడాలంటే, రెండు దేశాలు చర్చలు, రాజకీయ సంప్రదింపుల ద్వారా సహకరించాల్సిన అవసరం ఉంది.