కార్తీకమాసం హిందూ సంప్రదాయంలో అత్యంత పవిత్రమైన మాసంగా భావించబడుతుంది. దీపాల వెలుగులు, భగవంతుని ఆరాధన, శరీర–మనసు శుద్ధికై ఆచరించే నియమాలతో నిండుకున్న మాసం ఇదే. ఆశ్వయుజ బహుళ అమావాస్య తరువాత వచ్చే పాడ్యమి నుంచే కార్తీకం ప్రారంభమై కార్తీక పౌర్ణమి వరకు ఆచారాలతో సాగుతుంది. ఈ మాసంలో తప్పక పాటించాల్సిన కొన్ని నియమాలకు అత్యంత ఆధ్యాత్మిక ప్రాముఖ్యత ఉంది.
ఉషస్సునే స్నానం చేయడం – సూర్యోదయానికి ముందే చల్లటి నీటితో స్నానం చేసి శివుడి సన్నిధికి వెళ్లి గంగా స్నాన ఫలితం పొందినట్లవుతుంది. దీపార్థం, దీపాభిషేకం చేయడం – ప్రతి సాయంత్రం ఇంటి ముందు, ఆలయం ముందు నువ్వుల నూనెతో దీపం వెలిగించడం ద్వారా పాపాలు నశిస్తాయని పురాణాలు చెబుతాయి. తులసి చెట్టు చుట్టూ దీపారాధన చేయడం ఎంతో శుభప్రదం.
శివలింగాభిషేకం – ప్రతిరోజూ బిల్వదళాలతో పంచామృతాభిషేకం చేయడం కార్తీకంలో ప్రత్యేక ఫలసారం కలిగిస్తుంది. అలసట వచ్చినా, రోజూ శివనామ స్మరణ, రుద్ర పారాయణం ఆచరించాలి. కార్తీకదీపం వెలిగించడం మాత్రమే కాదు, రోజూ ఒక గోమయం దీపాన్నైనా ఆలయానికి సమర్పించడం శ్రేష్ఠం.
ఉపవాసం, ఏకభుక్తం, సత్యాహార జీవనం – ఈ మాసంలో ఉల్లి, వెల్లుల్లి వంటి రాజస, తమస ఆహారాన్ని మానుకుని సాత్వికాహారంతో నిరాహార దీక్షల్లో ఉండడం ద్వారా మనస్సుకు స్వచ్ఛతా లభ్యమవుతుంది. ఆక్రోశం, అబద్ధం, ఇతరుల నింద, ఆర్భాట వినోదాలను పూర్తిగా నివారించాలి.
తులసివృందావనం పూజించటం, కార్తీక పౌర్ణమికి దీపోత్సవం నిర్వహించడం, అన్నదానం చేయడం, ప్రత్యేకంగా సన్యాసులు, పేదవారికి భోషణ చేయాలనే తపస్సు ఈ మాసపు నిజమైన తత్వం. కేవలం పూజలు కాదు — స్వీయశుద్ధి, దయ, భక్తి, ధ్యానానికి అంకితం చేస్తేనే కార్తీకమాసం సంపూర్ణ ఫలితాన్ని ఇస్తుందని శాస్త్రాలు సూచిస్తున్నాయి.
