2025 ఆగస్టు 31న చైనా తియాంజిన్ నగరంలో జరిగిన షాంఘై సహకార సంస్థ (SCO) సమ్మిట్ సందర్భంగా, భారత ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ – చైనా అధ్యక్షుడు జీ జిన్‌పింగ్ మధ్య కీలక భేటీ జరిగింది. 2020లో గల్వాన్ లోయ ఘర్షణల తర్వాత ఇరు దేశాల మధ్య ఏర్పడిన ఉద్రిక్తతను తగ్గించే దిశగా ఈ సమావేశం మైలురాయి కావొచ్చని నిపుణులు విశ్లేషిస్తున్నారు.
SCO సమ్మిట్ ప్రాధాన్యం
SCO అనేది ఆసియా ఖండంలో అత్యంత ప్రాధాన్యం కలిగిన బహుపాక్షిక వేదిక. దీనిలో భారత్, చైనా, రష్యా, పాకిస్తాన్‌తో పాటు అనేక మధ్య ఆసియా దేశాలు సభ్యులుగా ఉన్నాయి. 2025 సమ్మిట్‌కి ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, భారత్-చైనా నేతలు ఏడు సంవత్సరాల తర్వాత ద్వైపాక్షికంగా ఒకే వేదికపై విస్తృతంగా చర్చలు జరిపారు.
మోదీ–జీ సమావేశంలోని ప్రధాన అంశాలు
- సరిహద్దు శాంతి
- లడఖ్ గల్వాన్ లోయలో 2020లో జరిగిన సంఘటనల తర్వాత ఇరు దేశాల మధ్య విశ్వాసం దెబ్బతింది.
- మోదీ–జీ భేటీలో “సరిహద్దుల్లో శాంతి , ప్రశాంతత కొనసాగించడం అత్యంత ముఖ్యమని” ఇరువురూ స్పష్టం చేశారు.
- కైలాస్ మానసరోవర్ యాత్ర పునఃప్రారంభం
- హిందూ, బౌద్ధ, జైన మతీయులకూ పవిత్రమైన కైలాస్ యాత్ర కొవిడ్, సరిహద్దు ఉద్రిక్తతల కారణంగా నిలిచిపోయింది.
- 2025 నుండి ఈ యాత్ర మళ్లీ ప్రారంభించాలని నిర్ణయించడం యాత్రికులకు ఆనందాన్ని కలిగిస్తోంది.
- నేరుగా విమాన సర్వీసులు తిరిగి
- భారత్-చైనా మధ్య నేరుగా విమానాలు పలు సంవత్సరాలుగా నిలిచిపోయాయి.
- ఇరు దేశాలు మళ్లీ నేరుగా విమాన సర్వీసులు ప్రారంభించడానికి అంగీకరించాయి. ఇది పర్యాటకం, విద్య, వ్యాపార రంగాల అభివృద్ధికి తోడ్పడుతుంది.
- ఆర్థిక సహకారం
- ప్రస్తుతం భారత్–చైనా వాణిజ్యం 135 బిలియన్ డాలర్లకు పైగా ఉంది.
- భవిష్యత్తులో ఇరు దేశాలు పరస్పర ప్రయోజనాల ఆధారంగా కొత్త రంగాలలో సహకారం పెంచుకోవాలని సంకేతాలిచ్చాయి.
గల్వాన్ తర్వాత సంబంధాల పునరుద్ధరణ
2020 జూన్‌లో గల్వాన్ లోయలో జరిగిన ఘర్షణలో ఇరువైపులా సైనికులు ప్రాణాలు కోల్పోయారు. ఆ సంఘటనతో ఇరు దేశాల మధ్య సంబంధాలు గట్టిగా దెబ్బతిన్నాయి. వాణిజ్యం పెరిగినా, రాజకీయ, వ్యూహాత్మక విశ్వాసం దెబ్బతింది. 2025 సమావేశం ఈ గాయాలను మాన్పే దిశగా ఒక ప్రారంభ సంకేతంగా భావించవచ్చు.
కైలాస్ మానసరోవర్ యాత్ర ఆధ్యాత్మిక ప్రాధాన్యం
- ఈ యాత్ర హిందువులకు శివుని నివాసంగా భావించబడుతుంది.
- బౌద్ధులు దీన్ని మహా జ్ఞాన స్థలిగా చూస్తారు.
- మళ్లీ ప్రారంభం కావడం వల్ల వేలాది భారతీయ యాత్రికులు చైనాకు వెళ్లే అవకాశం లభిస్తుంది. ఇది రెండు దేశాల ప్రజల మధ్య సాంస్కృతిక బంధాలను బలోపేతం చేస్తుంది.
ఆర్థిక కోణం
- చైనాతో వాణిజ్యంలో భారత్ భారీ వాణిజ్య లోటుతో ఉన్నప్పటికీ, 2025లో ఇరు దేశాలు ఫార్మా, ఐటీ, పునరుత్పాదక శక్తి, మైనింగ్ రంగాల్లో సహకారాన్ని పెంచుకోవాలని నిర్ణయించాయి.
- నేరుగా విమానాలు పునఃప్రారంభం కావడం వలన స్టార్టప్ ఎకానమీ, టూరిజం, ఎడ్యుకేషన్ రంగాలు కొత్త అవకాశాలు సృష్టించుకోనున్నాయి.
జియోపాలిటికల్ ప్రభావం
ఈ భేటీ కేవలం ద్వైపాక్షికంగానే కాకుండా అంతర్జాతీయ రాజకీయాలపై కూడా ప్రభావం చూపనుంది.
- అమెరికాతో భారత్ వాణిజ్య ఉద్రిక్తతలు పెరుగుతున్న తరుణంలో, చైనాతో సంబంధాలు మెరుగుపడటం వ్యూహాత్మకంగా కీలకం.
- రష్యా, పాకిస్తాన్, ఇరాన్ వంటి దేశాలు SCOలో ఉన్న నేపథ్యంలో, భారత్–చైనా సహకారం ఆసియా స్థిరత్వానికి ముఖ్యమని విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు.
నిపుణుల అభిప్రాయాలు
రాజకీయ నిపుణుల అభిప్రాయంలో –
- “మోదీ–జీ భేటీ విశ్వాసం పునరుద్ధరించే మొదటి అడుగు మాత్రమే. భవిష్యత్తులో ఇది సుస్థిరమవ్వాలంటే ఇరు దేశాలు సరిహద్దు సమస్యలను నిజాయితీగా పరిష్కరించుకోవాలి.”
భారత్–చైనా సంబంధాలు 2025లో కొత్త దశలోకి అడుగుపెడుతున్నాయి. సరిహద్దు శాంతి, మానసరోవర్ యాత్ర, నేరుగా విమానాలు, ఆర్థిక సహకారం వంటి అంశాలపై తీసుకున్న నిర్ణయాలు రెండు దేశాల 2.8 బిలియన్ ప్రజలకు ప్రయోజనం చేకూర్చే అవకాశముంది.
